Σύμφωνα με «Τα Νέα», όπως προκύπτει από εµπιστευτικά τηλεγραφήµατα που διέρρευσαν στο Wikileaks, οι Τούρκοι αξιωµατούχοι επαναλάµβαναν τον απαράδεκτο µε βάση το διεθνές δίκαιο ισχυρισµό περί «αµοιβαιότητας» ακόµη και στον Πατριάρχη, καθώς το θέµα είχε θέσει ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν στον κ. Βαρθολοµαίο τον Αύγουστο του 2009.
Όσο για τους Αµερικανούς, παρ’ ότι αναγνώριζαν ότι η Συνθήκη της Λωζάνης δεν προβλέπει πουθενά την αµοιβαιότητα, επέµειναν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι για τη Χάλκη η ελληνική και η τουρκική κυβέρνηση, κάτι που απέρριψε ο Πατριάρχης.
«?εν θα ήταν λογικό να συνδεθεί το θέµα της µουσουλµανικής µειονότητας στη Θράκη και του τζαµιού στην Αθήνα µε το θέµα του Πατριαρχείου, ούτε να εµπλακεί η ελληνική κυβέρνηση στη συζήτηση για τη Χάλκη. Ακόµη κι ο Ερντογάν χαρακτήρισε τη Χάλκη τουρκικό θεσµό και ότι το Πατριαρχείο δεν είναι εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης». Είναι 20 Φεβρουαρίου του 2009 και ο Οικουµενικός Πατριάρχης Βαρθολοµαίος αποστοµώνει τον συνοµιλητή του, γερουσιαστή του Ιλινόι Ρίτσαρντ Ντέρµπιν, από τα πιο υψηλόβαθµα στελέχη του ?ηµοκρατικού Κόµµατος και στενό συνεργάτη του Μπαράκ Οµπάµα.
Κι αυτό διότι, όπως προκύπτει από εµπιστευτικό τηλεγράφηµα της αµερικανίδας προξένου στην Κωνσταντινούπολη Σάρον Ουίνερ, ο Ντέρµπιν – ο οποίος έχει ήδη συναντηθεί µε υψηλόβαθµους τούρκους αξιωµατούχους – αναφέρει στον κ. Βαρθολοµαίο ότι οι Τούρκοι συνοµιλητές του τού έχουν επισηµάνει πως µια κίνηση αµοιβαιότητας από την Αθήνα στο θέµα της χρηµατοδότησης των µειονοτικών σχολείων στη Θράκη και της αύξησης του αριθµού των τούρκων δασκάλων θα βοηθούσε στην επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
Μάλιστα, ο Ντέρµπιν προτείνει στον Πατριάρχη να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι στελέχη της τουρκικής και της ελληνικής κυβέρνησης και να αρχίσουν τη συζήτηση. Ο κ. Βαρθολοµαίος απορρίπτει το ενδεχόµενο και αποθαρρύνει τη συζήτηση, µη δίνοντας συνέχεια στο επιχείρηµα της αµοιβαιότητας που προβάλλουν οι Τούρκοι για τον σεβασµό των θεµάτων του Πατριαρχείου. Ο Ντέρµπιν επιµένει και ζητά από τον Πατριάρχη να του προτείνει ένα στέλεχος της ελληνικής κυβέρνησης που θα µπορούσε να συναντηθεί µε τον τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών Χαϊντάρ Μπερκ.
Ο Πατριάρχης επιµένει πως η τουρκική κυβέρνηση θα πρέπει να συναντιέται γι’ αυτά τα ζητήµατα µόνο µε εκπροσώπους του Πατριαρχείου.
Από το ίδιο τηλεγράφηµα προκύπτει ότι στη συνάντησή του µε τον γερουσιαστή Ντέρµπιν η Ντόρα Μπακογιάννη δηλώνει πρόθυµη να συνοµιλήσει για τα θέµατα αυτά µε τούρκο αξιωµατούχο. Το µήνυµα µεταφέρεται στον Μπερκ, ο οποίος δηλώνει έτοιµος για διάλογο µε τον Πατριάρχη και την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και πρόθυµος να συναντηθεί µε τον κ. Βαρθολοµαίο.
Όπως αναφέρεται στο σχόλιο που κλείνει το τηλεγράφηµα, «ο Πατριάρχης υπογράµµισε στον Ντέρµπιν ότι είναι τούρκος πολίτης κι ότι τα ζητήµατα του Πατριαρχείου και της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης πρέπει να λυθούν ανεξάρτητα από το τι συµβαίνει σε γειτονικές χώρες».
Νωρίτερα, για να πείσει τον συνοµιλητή του σχετικά µε τη σηµασία της επαναλειτουργίας της Χάλκης για τη συνέχιση του θεσµού της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας στην Τουρκία, ο κ. Βαρθολοµαίος τού λέει πως «αν το Οικουµενικό Πατριαρχείο εγκατέλειπε την παραδοσιακή του έδρα στην Κωνσταντινούπολη, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία θα εκπλήρωνε τη φιλοδοξία της να αναλάβει τη διοίκηση του Οικουµενικού Πατριαρχείου, κάτι που θα την έκανε ηγέτιδα της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το Πατριαρχείο χρειάζεται προστασία προκειµένου να µην ταπεινωθεί από την Άγκυρα κι από τις φιλοδοξίες των Ρώσων».
Από εµπιστευτικό τηλεγράφηµα της αµερικανικής πρεσβείας στην Άγκυρα προκύπτουν οι λεπτοµέρειες των συναντήσεων που είχε ο Ντέρµπιν µια µέρα νωρίτερα µε τούρκους αξιωµατούχους.
Ο πρόεδρος Αµπντουλάχ Γκιουλ, σύµφωνα µε το τηλεγράφηµα, του λέει ότι η τουρκική κυβέρνηση κατανοεί τις ανάγκες της Εκκλησίας στην Τουρκία, αλλά ως προς τη Χάλκη προφασίζεται νοµικές επιπλοκές που σχετίζονται µε τη λειτουργία όλων των ιδρυµάτων θρησκευτικής διδασκαλίας.
Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Τζεµίλ Τσιτσέκ υποστηρίζει ότι το θέµα δεν είναι πολιτικό, αλλά νοµικό και άπτεται του νόµου για τις θεολογικές σχολές, στόχος του οποίου είναι η ρύθµιση των ισλαµικών σχολείων «για να µη γίνει η Τουρκία Πακιστάν». Ταυτόχρονα, ωστόσο, όπως αναφέρεται, «ρώτησε ρητορικά αν θα έπρεπε και η Ελλάδα να προσέξει τους Τούρκους που ζουν στη Θράκη, των οποίων τα δικαιώµατα παραβιάζονται καθηµερινά».
Οι συναντήσεις που έχει ο αµερικανός γερουσιαστής στην Τουρκία συνοδεύονται από ανάλυση των Αµερικανών για τα ζητήµατα του Πατριαρχείου. Σε εµπιστευτικό τηλεγράφηµα από το αµερικανικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη, το Νο 2 του προξενείου Νταγκ Σίλιµαν παραθέτει τα επιχειρήµατα του Πατριαρχείου για την αναγκαιότητα της επαναλειτουργίας της Χάλκης, καθώς και για το γεγονός ότι η Χάλκη ποτέ δε λειτούργησε ως ιδιωτικό θρησκευτικό σχολείο και δεν έκλεισε λόγω συνταγµατικής αλλαγής, άρα το κώλυµα δεν είναι νοµικό.
Ο Σίλιµαν, πάντως, αναφερόµενος στο επιχείρηµα των Τούρκων ότι η Ελλάδα δεν σέβεται τα δικαιώµατα της µειονότητας στη Θράκη και στους ισχυρισµούς πως αν η Αθήνα έκανε κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση θα βοηθούσε στην επαναλειτουργία της Χάλκης, σηµειώνει ότι «η Συνθήκη της Λωζάνης δεν προβλέπει αµοιβαιότητα, αλλά υπογραµµίζει την ευθύνη των ελληνικών και των τουρκικών κυβερνήσεων απέναντι στις µειονότητές τους».
Στις 15 Αυγούστου 2009 ο Ταγίπ Ερντογάν επισκέπτεται αιφνιδιαστικά την Πρίγκιπο και συναντιέται µε τους θρησκευτικούς ηγέτες των µειονοτήτων, µεταξύ των οποίων και ο κ. Βαρθολοµαίος. Το χαρτί της επίσκεψης είχε παίξει επικοινωνιακά η κυβέρνηση Ερντογάν, ενώ δεν είναι λίγοι όσοι θεώρησαν πως η συνάντηση έγινε για τα µάτια της ?ύσης, προκειµένου η κίνηση αυτή να συµπεριληφθεί στην έκθεση προόδου της Κοµισιόν για την Τουρκία, η οποία συντασσόταν εκείνη την περίοδο (όπως και έγινε). Τον Αύγουστο του 2009 ο υπεύθυνος Τύπου του Οικουµενικού Πατριαρχείου πατέρας ?οσίθεος συναντιέται µε τον πολιτικό σύµβουλο του αµερικανού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη και τον ενηµερώνει για τη συνάντηση.
Όπως προκύπτει από το εµπιστευτικό τηλεγράφηµα, οι δύο άνδρες περπάτησαν στο Ορφανοτροφείο της Πριγκίπου και ο Ερντογάν φέρεται να δήλωσε στον Πατριάρχη ότι χαιρόταν που το Πατριαρχείο σκόπευε να χρησιµοποιήσει το Ορφανοτροφείο της Πριγκίπου ως κέντρο οικολογικών σπουδών και διαθρησκειακού διαλόγου. Στη διάρκεια του περιπάτου, σηµειώνει ο ?οσίθεος, ένας από τους διοργανωτές της συνάντησης λέει στον Ερντογάν ότι «ένα από τα µεγαλύτερα λάθη του τουρκικού κράτους ήταν ότι παραµέλησε τα δικαιώµατα των µειονοτήτων της και παραβίασε τη Συνθήκη της Λωζάννης».
Όπως προκύπτει από τη διήγηση του ?οσίθεου, ο Ερντογάν έθεσε το θέµα της αµοιβαιότητας στη Θράκη στον ίδιο τον Πατριάρχη. Τον κάλεσε να ζητήσει από την Ντόρα Μπακογιάννη να ιδρύσει το τζαµί στην Αθήνα και να δώσει περισσότερα δικαιώµατα στην «τουρκική µειονότητα της Θράκης, συµπεριλαµβανοµένου του δικαιώµατος να εκλέγει τους µουφτήδες της».
Ο Πατριάρχης τού έδειξε απέναντι τη Σχολή της Χάλκης και ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι θα έλυνε το θέµα µέχρι το τέλος του χρόνου. Υπενθυµίζεται από την τουρκική πλευρά διέρρεε τότε, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, ότι ήταν θέµα εβδοµάδων να ανοίξει η Χάλκη. Ο Πατριάρχης µε τον Ερντογάν έµειναν µόνοι για 15 λεπτά. Όταν ο ?οσίθεος ρώτησε τον Πατριάρχη τι συζητήθηκε, του απάντησε απλώς πως ήταν αισιόδοξος. Όταν και οι υπόλοιποι τούρκοι υπουργοί που συνόδευαν τον τούρκο πρωθυπουργό τούς συνάντησαν, ο κ. Βαρθολοµαίος τους κάλεσε στο Πατριαρχείο και, σύµφωνα µε τον ?οσίθεο, ο Μπουλέντ Αρίντς και ο Εγκεµέν Μπαγίς δέχθηκαν. Σηµειώνεται ότι ο Αρίντς, σηµερινός αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, επισκέφθηκε τον Πατριάρχη αρκετά αργότερα, τον περασµένο Ιανουάριο.
Πηγή : tanea.gr