Του Μάξιμου Χαρακόπουλου
Τα τελευταία χρόνια το ζήτημα της ταυτότητας επανέρχεται με ιδιαίτερα έντονο τρόπο στο προσκήνιο. Παρά την άποψη, που κυριαρχεί σε κύκλους της δυτικής διανόησης, ότι οδεύουμε ολοταχώς σε έναν κόσμο όπου θα εκλείπουν οι συλλογικές ταυτότητες με βάση την καταγωγή ή την γλώσσα, τα γεγονότα ενίοτε την διαψεύδουν.
Αναφέρομαι σε δύο πρόσφατα παραδείγματα από τον δυτικοευρωπαϊκό χώρο, τα οποία θα πρέπει να μας προβληματίσουν.
Το πρώτο αφορά την Καταλωνία. Το αίτημα για την αναγνώριση του καταναλικού έθνους ήταν γνωστό. Η μαζική συμμετοχή, όμως, στη διαδήλωση της Βαρκελώνης την παραμονή του τελικού Ισπανίας- Ολλανδίας στο Μουντιάλ εξέπληξε τους πάντες. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Καταλανοί διεκδίκησαν μεγαλύτερη αυτονομία μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου που απαγορεύει την αναγνώριση των Καταλανών ως διακριτό έθνος. Την επομένη ορισμένοι παίκτες της ισπανικής εθνικής ομάδας που κατέκτησε το παγκόσμιο κύπελλο δεν πανηγύριζαν κρατώντας την ισπανική σημαία αλλά εκείνη της Καταλωνίας! Είναι φανερό ότι κάτι συμβαίνει στην πλούσια αυτή επαρχία της Ισπανίας των 7 εκατομμυρίων ανθρώπων (επί συνόλου 47) που αντιπροσωπεύουν το 25% του ΑΕΠ της χώρας.
Το δεύτερο παράδειγμα σχετίζεται με την ίδια την καρδιά της Ευρώπης, το Βέλγιο. Το χάσμα μεταξύ των Φλαμανδών με τους γαλλόφωνους Βαλόνους συνεχίζει να βαθαίνει επικίνδυνα. Στις εκλογές της 13ης Ιουνίου το κόμμα της Νέας Φλαμανδικής Συμμαχίας (Ν-VΑ) κατέλαβε το 28,3% στην ολλανδόφωνη Φλάνδρα, όπου ζει το 60% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Ο 39χρόνος ηγέτης του Μπαρτ ντε Βέβερ δήλωσε πως θα εργαστεί για αυξημένη αυτονομία της Φλάνδρας στο οικονομικό και το κοινωνικό πεδίο, μεταθέτοντας τη συζήτηση για απόκτηση ανεξαρτησίας στο μέλλον, μη αποκρύβοντας ότι αυτός είναι ο τελικός του στόχος.
Ανάλογες τάσεις με διαφορετική ένταση παρατηρούνται επίσης στην περιοχή των Βάσκων, στην βόρεια Ιταλία, στην Σκωτία, σε περιοχές της Γαλλίας κ.ά.
Πως εξηγείται η συγκεκριμένη συμπεριφορά πολιτών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μιας οντότητας, με διάρκεια δεκαετιών, που έχει ως στόχο της την οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση των συνιστωσών που την απαρτίζουν; Δεν συνιστά σχήμα οξύμωρο την εποχή της παγκοσμιοποίησης και της σταδιακής κατάργησης των συνόρων να αναδύονται αιτήματα ανεξαρτησίας και διακριτής ταυτότητας σε κράτη με εμπεδωμένους τους δημοκρατικούς θεσμούς και τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα;
Τα ερωτήματα αυτά δεν τίθενται μονάχα για μια ακαδημαϊκού τύπου ανάλυση. Αποτελούν αφορμές για πολιτική επεξεργασία και των δικών μας δεδομένων. Να δούμε με νέα, ρεαλιστική ματιά τις τάσεις του κόσμου, στον οποίο ανήκουμε. Και, επομένως, να συντονιστούμε αναλόγως και όχι να αποκλίνουμε γοητευμένοι από τα θέλγητρα των ψευδαισθήσεων που μόνοι μας συντηρούμε.
